Lat: Picea

Greni (fræðiheiti: Picea) er ættkvísl um 35 tegunda sígrænna barrtrjáa af þallarætt (Pinaceae). Grenitegundir vaxa í norðanverðu tempraða beltinu og barrskógabeltinu.

Meira um

Grenitré eru yfirleitt stór tré og verða að jafnaði 20-60 metra há fullvaxin. Þau hafa einkennandi keilulaga vaxtarlag og kransstæðar greinar. Lauf grenitrjáa eins og annarra barrtrjáa nefnast barr eða barrnálar. Á greni sitja nálarnar stakar á greinunum en ekki í knippum. Nálarnar detta af þegar þær eru 4-10 ára gamlar og þá verða eftir nálasætin sem nálarnar sitja í á greinunum. Þessi nálasæti gera berar greinarnar hrjúfar viðkomu sem er séreinkenni grenitrjáa og nýtist vel til að þekkja greni frá öðrum ættkvíslum. Nánari upplýsingar um greiningu grenitrjáa frá öðrum barrtrjám má finna hér.

Fjórar grenitegundir hafa verið gróðursettar í umtalsverðu magni á Íslandi: Sitkagreni (Picea sitchensis), rauðgreni (Picea abies), blágreni (Picea engelmannii) og hvítgreni (Picea glauca). Auk þeirra hefur allmikið verið gróðursett af blendingi sitkagrenis og hvítgrenis, svokölluðum sitkabastarði (Picea x lutzii). Allar þessar tegundir hafa þroskað fræ hér á landi en í mismiklu magni. Sitkagreni þroskar oftast fræ, í miklu magni um það bil einu sinni á áratug. Rauðgreni og sitkabastarður þroska sjaldnar fræ og fremur sjaldgæft er að blágreni og hvítgreni blómstri og þroski fræ. Tíðni sjálfsáningar fylgir tíðni fræmyndunar. Sjálfsáð sitkagreni hefur fundist á nokkrum stöðum á landinu en rauðgreni og sitkabastarður finnast óvíða sjálfsáð og ekki er vitað til þess að sjálfsáð blágreni eða hvítgreni hafi fundist hérlendis enn sem komið er.

Grenitegundir eru meðal mikilvægustu timburtrjáa heims og mynda oft uppistöðuna í hinum víðfeðmu skógum barrskógabeltisins. Grenitré eru oftast beivaxin og formfögur auk þess að vera sígræn, gagnstætt t.d. birki. Sumir segja því að þeim finnist greni „ekki eiga heima í íslensku landslagi“. Á hinn bóginn má allt eins segja að greni minni á regluleg og keilulaga eldfjöll sem vissulega eiga hér heima. Burtséð frá mismunandi smekk fólks, þá er greni komið til að vera sem mikilvægur þáttur í íslenskri skógrækt.

Allar grenitegundir þurfa frjósamara land en t.d. flestar furu- eða lerkitegundir og engin þeirra er frostþolin að sumri. Þess vegna þarf að vanda vel til landvals fyrir greni; velja brekkur frekar en flatlendi og forðast rýra lyngmóa. Sitka-, hvít- og blágreni þola sæmilega að vera gróðursett í opið land en rauðgreni þarf gott skjól í æsku, helst skerm hávaxnari trjáa.

Að greina grenitré frá öðrum barrtrjám