Barrvefari finnst í Dölum

Lirfur barrvefara spinna spunahjúp utan um barrnálarnar og éta þær frá oddi inn að rótum. Þegar fæðan er uppurin í hjúpnum spinna þær nýjan hjúp utan um aðrar nálar. Þannig skilur hver og ein lirfa eftir sig nokkra spuna.

Hefur hingað til fundist á Hvanneyri suður um og allt að Hallormsstað

Barrvefari fannst í haust á lerkitrjám vestur í Dölum. Að sögn Hraundísar Guðmunds­dóttur, skógræktarráðgjafa Skóg­rækt­ar­inn­ar á Vesturlandi, var skaðvaldurinn stað­bundinn á einum bæ en hafði étið barrið af nokkrum lerkitrjám svo þau voru orðin albrún að lit. Einnig hafði hann ráðist á ungar furur á svæðinu. Ekki hafði hann þó dreift sér í allt lerki á svæðinu og hvann­græn lerkitré stóðu í kringum þau sýktu. Svæðið sem barrvefarinn fannst á var um einn fjórði af hektara. Lerkitrén sem skað­valdurinn fannst í eru um tveir metrar á hæð.

Á vef Náttúrufræðistofnunar Íslands segir um barrvefara að tegundin sé útbreidd um Evrópu allt frá Norður-Skandinavíu suður til Miðjarðarhafs austur um Miðausturlönd og Asíu allt til Japans. Þá sé hana líka að finna í Norður-Ameríku, í Fær­eyj­um. Hingað til hafi útbreiðsla hennar á Íslandi verið um sunnan- og austanvert landið, frá Hvanneyri og höfuð­borgar­svæðinu austur að Hallormsstað og Neskaupstað. Þá eru einnig fundarstaðir í Stykkishólmi og í grennd við Ásbyrgi samkvæmt korti á vef Náttúrufræðistofnunar.

Lífshættir

Barrvefari lifir í barrskógum og í húsagörðum. Hann flýgur frá lokum júlí og fram í miðjan október með hámark upp úr miðjum ágúst. Að öllum líkindum er eggjum orpið á trjágreinar, þar sem þau geymast yfir veturinn til að klekjast á komandi vori. Lirfurnar vaxa síðan upp fyrri hluta sumars og púpa sig í júlí. Þær nærast á nálum barrtrjáa, lerkis (Larix), grenis (Picea), furu (Pinus) og þins (Abies). Þær spinna spunahjúp utan um barrnálarnar og éta þær frá oddi inn að rótum. Þegar fæðan er uppurin í hjúpnum spinna þær nýjan hjúp utan um aðrar nálar. Þannig skilur hver og ein lirfa eftir sig nokkra spuna. Skemmdar samanspunnar barrnálar verða að lokum brúnar á lit og skemmdirnar koma í ljós.

Útbreiðsla

Þá segir á vef Náttúrufræðistofnunar að barrvefari sé nýlegur landnemi hér á landi. Til skamms tíma hafi hann verið kallaður lerkivefari. Fyrst fannst hann í Hallorms­staða­skógi í ágúst 1992 en ekki kom strax í ljós hver tegundin væri. Hún varð fyrst greind þegar eintak fannst í afla ljósgildru á Tumastöðum í Fljótshlíð 1997. Tveim árum síðar uppgötvuðust fleiri dýr í gildrum á sama stað og að fáum árum liðnum var barrvefari orðinn algengasta tegund fiðrilda í skógræktinni á Tumastöðum. Fljótlega fór hann að finnast víðar og á fáeinum árum hafði hann náð að dreifast um allt sunnanvert landið.

Að því er fram kemur á pödduvef Náttúru­fræði­stofnunar hefur barrvefara lukkast landnámið ein­stak­lega vel og það sé með ólíkindum hversu hratt hann hafi breiðst út og náð að byggja upp sterkan stofn. Hann hafi að öllum líkindum borist til landsins af mannavöldum með gróðurvörum. Ekki verði fram hjá því horft að barrvefari hafi burði til að verða skaðvaldur á trjám hér á landi.

Og samkvæmt pödduvefnum er barrvefari dæmigerður vefari með mjóa, gráleita vængi hvelfda yfir bolnum. Hann er einna líkastur tígulvefara (Epinotia solandriana) og flýgur á sama tíma og hann síðsumars. Sá síðarnefndi er breyti­legur á lit og og fer því fjarri að barrvefari sé auðgreindur frá algengu litaformi hans. Öruggast er að aðgreina teg­und­irnar með skoðun á kynfærum og á það við um bæði kyn, en það er þó vandasamt verk. Á seinni hluta flugtímans eru fiðrildin oft orðin það snjáð að hreistur vængja hefur máðst af að miklu leyti og litmynstur horfið. „Þá er kynfæratékk nauðsynlegt,“ segir orðrétt á vef Náttúrufræðistofnunar.

Texti: Pétur Halldórsson
Heimildir: Pödduvefur Náttúrufræðistofnunar